اجمالى از تاریخ ادیان‏

مطمئن‏ترین راه در تحقیق اجمالى تاریخ پیدایش ادیان که از نظر دینى مى‏توان به‏ آن اعتماد نمود، قرآن کریم است، زیرا قرآن از هر گونه خطا و اشتباه و اعمال تعصب و غرض‏رانى منزه و مبراست. قرآن مجید اجمالًا به بیان آن مى‏پردازد و مى‏فرماید:

دین خدا که همان دین اسلام است‏ «إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلامُ»[ آل عمران، آیه 19] از نخستین روز پیدایش بشر، همراه وى بوده است، زیرا چنان که در قرآن کریم تصریح شده، نسل کنونى بشر به دو نفر مرد و زن منتهى است که در قرآن کریم مرد به نام «آدم» نامیده شده است. و آدم پیغمبر بوده و وحى‏هاى آسمانى به وى نازل مى‏شده است. دین «آدم» بسیار ساده و مشتمل بر کلیاتى چند بوده، مانند این که مردم باید در یاد خدا باشند و به همدیگر، خاصه به والدین، احسان و نیکى کنند و از فساد و قتل و کارهاى زشت، دورى نمایند.

پس از آدم و همسرش، فرزندانشان روزگارى با نهایت سادگى بدون اختلاف مى‏گذرانیدند، چون روز به روز شماره افراد افزوده مى‏شد کم‏کم دور یکدیگر جمع شده و زندگى دسته‏جمعى را تشکیل دادند. در این حال شیوه زندگى را به تدریج مى‏آموختند و خود را به حد نیّت نزدیک‏تر مى‏ساختند، چون شماره مردم رو به فزونى گذاشت، به قبایل مختلف تقسیم شدند و در هر قبیله نیز بزرگانى یافت مى‏شدند که افراد قبیله به آنان احترام مى‏گذاشتند. و حتى پس از مرگ نیز مجسمه‏هاى ایشان را مى‏ساختند و مورد ستایش قرار مى‏دادند، و از همین روزگار بت‏پرستى در میان مردم رواج گرفت. چنان که در اخبار پیشوایان دینى وارد شده، پیدایش «بت‏پرستى» از این راه بوده است و تاریخ بت‏پرستى نیز همین مطلب را تأیید مى‏نماید. کم‏کم در اثر اجحافاتى که اقویا به ضعفا مى‏نمودند، اختلافاتى بین مردم پیدا شد ... این مسائل و اختلاف‏هاى اتفاقى، علت کشمکش‏هاى گوناگون زندگى گردید.

پیدایش این اختلاف که بشر را از راه سعادت منحرف ساخته و به سوى بدبختى و هلاکت مى‏کشانید، سبب شد که خداى مهربان پیغمبرانى را برانگیخت و با ایشان کتاب آسمانى را که اختلافات بشر را حل و فصل مى‏نمود، فرستاد چنان که خداى متعال در کلام خود مى‏فرماید:

«کانَ النَّاسُ أُمَّةً واحِدَةً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِیِّینَ مُبَشِّرِینَ وَ مُنْذِرِینَ وَ أَنْزَلَ مَعَهُمُ الْکِتابَ بِالْحَقِّ لِیَحْکُمَ بَیْنَ النَّاسِ فِیمَا اخْتَلَفُوا فِیهِ»؛[بقره، آیه 213]

دین اسلام‏

آیین پاک اسلام، آخرین دین آسمانى است و به همین جهت کامل‏ترین ادیان مى‏باشد. با آمدن این دین، ادیان قبلى منسوخ شده است، زیرا که با وجود «کامل» نیازى به «ناقص» نمى‏باشد.

دین اسلام به وسیله پیغمبر گرامى ما حضرت محمد بن عبداللّه صلى الله علیه و آله براى بشر فرستاده شده است. این در رستگارى و سعادت هنگامى به روى جهانیان گشوده شد که جامعه‏هاى انسانى دوره‏هاى خامى و ناتوانى فکرى خود را گذرانیده و براى به دست آوردن کمال انسانیّت آماده شده و شایستگى دریافت معارف و مطالب عالى و بلند پایه الهى و به کار بستن آن‏ها را به دست آورده بودند.

از این رو، اسلام حقایق و معارفى را که در خور فهم انسان واقع بین است و نیز اخلاق پسندیده‏اى را که امتیاز انسان به آن است و دستورهایى را که به همه کارهاى زندگى فردى و اجتماعى انسان سرو سامان مى‏دهد، براى بشر آورده و او را به انجام آن‏ها توصیه مى‏کند.

از این جهت دین اسلام، دینى است جهانى و همیشگى و یک سلسله امور اعتقادى و مقررات اخلاقى و عملى است که به کار بستن آن‏ها سعادت و نیکبختى‏ انسان را در دنیا و آخرت تأمین مى‏کند. مقررات دین اسلام طورى است که هر فردى از افراد بشر و هر جامعه‏اى از جامعه‏هاى انسانى که آن‏ها را به کار بندد بهترین شرایط زندگى و مترقى‏ترین کمال انسانى برایش فراهم خواهد شد.

دین اسلام آثار نیکوى خود را به طور مساوى به همه کس و هر جامعه‏اى مى‏بخشد و بزرگ و کوچک، دانا و نادان، مرد و زن، سفید پوست و سیاه پوست، شرقى و غربى، بدون تفاوت مى‏توانند از فواید و مزایاى این آیین پاک برخوردار شوند و نیازمندى‏هاى خود را به نحو احسن و اکمل رفع نمایند، زیرا دین اسلام معارف و مقررات خود را روى پایه آفرینش گذاشته و نیازمندى‏هاى انسان را منظور داشته به رفع آن‏ها مى‏پردازد و فطرت و ساختمان انسان نیز در همه افراد مختلف و نژادهاى متفاوت و زمان‏ها یک‏سان است، زیرا بدیهى است که جامعه انسانى از خاور گرفه تا باختر، یک خانواده نوعى است. یعنى همه از نوع انسانند و بزرگ و کوچک، مرد و زن، دانا و نادان، سفید پوست و سیاه پوست و ... اعضا و افراد این خانواده هستند و در اصول و ارکان ساختمان انسانى شریکند و نیازمندى‏هاى افراد مختلف و نژادهاى متفاوت، مشابه است و آیندگان بشر نیز فرزندان و زادگان همین خانواده‏اند و قطعاً وارث حوایج و نیازمندى‏هاى اینان مى‏باشند.

در نتیجه، اسلام آیینى است که به رفع نیازمندى‏هاى واقعى و فطرى انسان مى‏پردازد و براى همه کافى و براى همیشه زنده خواهد بود.

به همین سبب خداى متعال اسلام را دین فطرى مى‏نامد و مردم را به زنده نگاه‏داشتن فطرت انسانى دعوت مى‏نماید و بزرگان دین فرموده‏اند اسلام دینى است آسان که به انسان سخت‏گیرى نمى‏کند.

همان‏طور که دین، نسبت به روش‏هاى اجتماعى دیگر موقعیت ممتازى دارد، اسلام نیز در میان سایر ادیان موقعیت ممتازى را دارا مى‏باشد. از این روى، اسلام از هر روش دیگرى به حال جامعه بشرى، سودمندتر است. این حقیقت با یک سنجش‏ بین اسلام و دیگران و نیز با روش‏هاى اجتماعى دیگر، روشن مى‏شود.